ถนอม ‘ไม้’ ด้วย ‘ไฟ’

SHOU SUGI BAN หรือ JAPANESE YAKISUGI เป็นเทคนิคการเผาผิวไม้แบบดั้งเดิมของชาวญี่ปุ่นที่มีมาแต่ช้านาน เป็นการเลือกใช้ ‘เปลวไฟ’ ในการเปลี่ยนแปลงสภาพและสารเคมีภายในไม้ ด้วยการใช้ไฟเผาผิวไม้ให้ไหม้เกรียม เพื่อให้ลวดลายของแผ่นไม้มีความชัดเจนและเด่นชัดชึ้น

ในเริ่มแรก ช่างไม้ชาวญี่ปุ่นใช้ไฟในการเผาผิวไม้ ในเชิงงานศิลปะที่ต้องการสร้างความแปลกใหม่ในการทำงานไม้ โดยมีทั้งแบบการเผาแบบเพียงบางส่วนเพื่อให้เกิดลาย (Lightly Brushed) และการเผาผิวไม้ทั้งชิ้นให้ไหม้ดำ (Heavily Brushed)

และในเวลาต่อมา การเผาผิวไม้ก็ได้รับความนิยมอย่างแพร่หลายไปทั่วโลก โดยเฉพาะในแถบยุโรปและอเมริกา ที่นำการเผาผิวไม้นี้มาใช้งานทางด้านสถาปัตยกรรมและงานออกแบบ ด้วยเหตุที่ว่า การเผาผิวไม้ เป็นวิธีการรักษาเนื้อไม้ในวิถีธรรมชาติแบบดั้งเดิม ที่ราคาไม่สูง ปลอดภัย ไม่มีสารพิษอันตราย และยังช่วยลดการยืดหดตัวของแผ่นไม้จากแสงแดด ความแปรผันของสภาพภูมิอากาศ ที่เป็นปัจจัยสำคัญอย่างหนึ่งต่องานไม้ โดยเฉพาะในงานไม้แผ่นใหญ่แผ่นเดียว

การเผาผิวไม้ (Charred Slabwood ) นี้ ยังทำให้แผ่นไม้มีอายุการใช้งานให้ยาวนานขึ้น โดยเฉลี่ยมากถึง 80-100 ปี โดยที่สีดำจากการเผาไหม้ ไม่หลุดลอกซีดจาง และไม่ต้องทำผิวซ้ำบ่อยๆเหมือนการย้อมสีบนผิวไม้โดยทั่วไป นอกจากนั้นแล้ว การเผาผิวไม้ จะมีส่วนช่วยในการป้องกัน-ลดความเสี่ยงจากปลวกและแมลงกินไม้ต่างๆได้อีกด้วย เพราะส่วนผิวที่ไหม้ไฟจะช่วยปกป้องเนื้อไม้ด้านใน ไม่ให้แมลงเข้ากินเนื้อไม้ได้อย่างง่ายดาย

SHOU SUGI BAN ถือว่าเป็นที่วิธีที่เก่าแก่วิธีหนึ่งที่เลือกใช้การป้องกันไม้จากไฟ ด้วย ไฟ เพราะในเบื้องต้นแล้ว ไม้จะมีองค์ประกอบหลักๆอยู่ 2 ส่วน คือ Cellulose และ Lignin

โดยที่ Cellulose[เซลลูโลส] จะเป็นส่วนที่จะเจริญเติบโตต่อไปเป็นลำต้น กิ่ง ก้าน ใบ ส่วน Lignin [ลิกนิน] จะเป็นส่วนที่อยู่ในเนื้อเยื่อของไม้ที่บ่งบอกความแข็งแรงทนทานที่จะเพิ่มขึ้นตามอายุของต้นไม้ ดังนั้น เมื่อมีการจุดไฟเผาไม้ เซลลูโลส หรือส่วนที่อ่อนนุ่มกว่า จะเป็นส่วนที่ติดไฟง่ายและถูกเผาไหม้หมดก่อน และในขณะเดียวกัน ส่วนที่เป็นลิกนินจะใช้เวลานานกว่าในการเผาไหม้ติดไฟ และยิ่งไปกว่านั้น ส่วนเซลลูโลส หรือ ผิวไม้ด้านนอกที่ถูกเผาไหม้ ออกไปเหลือเพียงส่วนของลิกนินที่ไหม้ดำ ก็จะกลายเป็นฉนวนกันไฟไปโดยปริยาย และหากต้องการจะเผาให้ติดไฟอีกครั้ง จึงจะต้องใช้อุณหภูมิที่สูงขึ้นและนานขึ้น เพราะส่วนที่ติดไฟง่ายนั้น ได้ถูกระเหยและไหม้เกรียมไปหมดแล้ว

ทาง อุด-ทะ-ยาน จึงได้นำ SHOU SUGI BAN มาประยุกต์ใช้กับงานเฟอร์นิเจอร์ไม้แผ่นเดียวให้เกิดชิ้นงานที่เป็นเอกลักษณ์ในรูปแบบเฉพาะตัวโดยกระบวนการเผาผิวไม้ไม้แผ่นเดียวนี้ จะเริ่มจากการเตรียมแผ่นไม้ที่ต้องการทำ ทำความสะอาดพื้นผิว ปรับไสบระดับแผ่นไม้ เพื่อเตรียมไว้สำหรับการทำเผาผิวไม้ (Charring wood) ให้ได้ลวดลายที่ต้องการ หรือให้เต็มทั้งแผ่น และเริ่มทำการเผาไฟลงบนผิวไม้ และเมื่อครบทั้งแผ่นแล้ว จะเป็นขั้นตอนของการทำให้แผ่นไม้ที่ถูกเผาเย็นลง (Cooling wood) ต่อด้วยการขัดลายให้เห็นได้อย่างชัดเจนขึ้น จากนั้น จึงทำความสะอาดแผ่นไม้ (Cleaning wood) เพื่อเข้าสู่การเคลือบและทำผิว (Finishing wood) เป็นขั้นตอนสุดท้าย ก่อนประกอบเช้ากับชิ้นงานที่ออกแบบไว้ ดังนั้น การเลือกชนิดไม้ต่างๆนำมาทำการเผาจึงมี ส่วนสำคัญในการสร้างชิ้นงาน ที่จะทำให้เฟอร์เจอร์ชิ้นนั้น เกิดลวดลายสวยงามที่จะเอกลักษณ์ได้เช่นกัน